Türkiye'de “bilim” ve “kurgu”nun yan yana ya da bir arada anılmasını sağlayan kişi Orhan Duru olarak bilinir ¹⁾ . Bilimkurgu sözcüğünü Türkçe’de ilk defa yazar Orhan Duru kullanmıştır ²⁾. Kelimeye kaynaklık eden Science-Fiction kelimesi ise, 20. yüzyılın başında ilk kez 1927 yılında Lüksemburg asıllı Amerikalı yazar ve yayıncı Hugo Gernsback tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Bilimkurgu edebiyatının önemli ödüllerinden Hugo Ödülleri’nin (The Hugo Awards) isim babasıdır.

Jules Verne’den yapılan ilk tercüme Kaptan Hatras’ın Sergüzeşti(1877) adıyla basılır. Jules Verne’in diğer kitapları da 1886’dan 1907’ye kadar Türkçeye çevrilip yayımlanır: Merkez-i Arza Seyahat, Beş Hafta Balonla Seyahat, Seksen Günde Devriâlem, Kaptan Grant’ın Çocukları, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah ve Deniz Feneri³⁾.

Tanzimat döneminde Jules Verne çevirileri ile birlikte Ütopya/Bilim Kurgu kavramı, Tanzimat yazarlarının ilgisini çekmiş ve “Rüya” kavramı ile politik bir kimlik de kazanmıştır.

Ziya Paşa l869'da Hürriyet gazetesinde yayınladığı yazı­da, Londra'da bir parkta gördüğü rüyayı anlatır. Rüya'sında, dönemin padişahı olan Sultan Aziz'e, yönetimin bozukluğun­dan, Sadrazam'ın yolsuzluklarından yakınır. Çare olarak mil­let meclisi kurulmasını önerir, Öneriyi kabul eden sultan, sadrazamı azleder.

Rüya devam ederken, park bekçileri gelirler, Ziya Paşa'yı uyandırırlar, o da gördüklerinin rüya olduğunu anlar.

Namık Kemal'in l872'de Boğaziçi'nde gördüğü rüya'da “ütopya” özelliği daha belirgindir:

Özgürlük perisi zincire vurulmuştur. Halkı vatan yolunda özveriye çağırmaktadır. Baskıya karşı ayaklandırmak için coş­turucu şeyler söylemektedir. Tembel ve uyuşuk olanları eleş­tirmekte, bir an önce harekete geçilmesini, bilim ve teknik­ten yararlanılarak yepyeni bir toplum kurulmasını istemektedir.

Namık Kemal kitabında, özlediği bilim ve hukuk toplu­munu çarpıcı hiçimde betimler. Devletin talih bayrağının öz­gürlük eliyle yükseleceğini söyler. ⁴⁾.

İthal filmlerin Türkçe adlandırılması maddesinde kullanılmak üzere 1936 yılının serial filmlerinden “Flash Gordon” un ve Türkiye'de bilinen adıyla “Baytekin” 'in 3 sinema afişi birarada.

Orhan Duru, Türk Dili dergisinin 1973 yılı Ocak sayısında Scince-fiction sözcüğünün karşılığı olarak Türkçe’de bilimkurgu sözcüğünün kullanılması ile ilgili bir yazı kaleme almıştır. Bilimkurgu sözcüğü kabul görmüş ve Türk Dil Kurumu tarafından onaylanmıştır. Orhan Duru, isim babası olduğu türe katkıda bulunmak için az sayıda da olsa öykü ve deneme kaleme almıştır. ⁵⁾

Bilim-Kurgu'yu tanımlamak çok zor. Kişinin ve yazarın görüşüne göre değişiyor. Bu tanım, gerçeklerle, bilimsel verilerle bir ölçüde sınırlı bir düşçülük diyebiliriz bilim-kurguya. Orhan Duru

Fikret Hakan: (atılarak) Ben bilimkurguculara bir şey sormak istiyorum sorabilir miyim? Bilimkurgu bir firari edebiyatıdır. Tam da 1950′lerde Türkiye’de başlayan İkinci Yeni şiiri gibi hapse girmek istemeyen şairlerin röneşarj şiirine sarılıp absülütasyona varması ve gerçekleri allayıp pullayarak başka başka absürd imajlar haline getirmiş olduğu bir sosyolojik bozulma işi gibidir. Bilimkurgu! Benim için bir kaçıştır bu. Siz uyuyorsunuz hepiniz! Türkiyelisiniz güya (protesto alkışları) 15 milyon genç yaşıyor bu ülkenin varoşlarında. Bunların edebiyatı, bunları irdelemek varken nelerle uğraşıyorsunuz böyle hayretler içindeyim yani. Alkışlıyorum sizleri bravo. (karşı-alkışlar) 15 milyon genç var, İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Eskişehir’in varoşlarında bunların edebiyatı, bunların acıları sancıları varken siz nelerle uğraşıyorsunuz çocuklar hayretler içindeyim yani. Vallahi korkunç bir şey. Gidin oraları araştırın. Onlar yazmıyorlarsa siz yazın siz irdeleyin siz öğrenin. ⁶⁾

Türkiye'de yayınlanmış bilim-kurgu türündeki eser sayısınin kesin olmamakla birlikte, 700 civarında olduğu söylenebilir. 1943'ten Nisan 2004'e kadar bu türde yayınlanmış yerli yazarların yazdığı kitapların sayısı 71 olarak belirtilmiştir ⁷⁾. Bir başka rakam ise, 1950'den 1990'lı yıllara kadar basılan kitap sayısının 250 civarında olduğu yönündedir ⁸⁾.

İlk basılı ve seri halinde yayınlanan bilim-kurgu kitapları 1955 yılında piyasa çıkmıştır. Bu tarihte önce Flash Gordon filmleri ile başlayan bir furya, Gordon'un “Baytekin” olarak yerlileştirilmesine yol açmış, çok beğenilen bu filmlere rağmen, bilim-kurgu bir tür olarak değil, çocuklar için bir eğlence olarak görülmüştür. Çağlayan Yayınevi'nin yayınladığı 10 ciltlik roman serisinin alt başlığı “Yeni Dünyalar” olmuştur ⁹⁾.

Çağlayan Yeni Dünyalar Bilim Kurgu serisi Fezadan Gelen Canavalar Kapağı, gittigidiyor.com

Çağlayan'ın Yeni Dünyalar serisinde ¹⁰⁾ yer alan romanlar¹¹⁾ :

• 1. Merihten Saldıranlar “The Puppet Masters” – Robert Heinlein
• 2. Seyyareler Çarpışıyor “The King of the Stars” – Edmond Hamilton
• 3. İntikam Roketi
• 4. Kainat Fatihi “The Currents of Space” – Isaac Asimov
• 5. Feza Canavarları “The Voyage of the Space Beagle” – A. E. von Vogt
• 6. Mavi Ölüm Isaac Asimov
• 7. Boşluk Korsanları Murray Leinster
• 8. Mazisiz Adam “The Sun Smasher” – Edmond Hamilton
• 9. Çıldıran Dünya Leigh Brackett
• 10. Hücum “What Mad Universe” – Frederick Brown

“Fantastic Voyage” ın ABD'de yayınlanmasından 5 yıl sonra da Ocak 1971'de Okat Yayınevi Reha Pınar'ın çevirisi ile kitabı “Kan Damarlarında Yolculuk” adı ile serinin (Okat Uzay Serisi) 8. kitabı olarak yayınladı.

• 1. Uzayda Suikast - Philip K. Dick
• 2. Uzayda Buyuk Sıçrayış - Leigh Bracket
• 3. Uzayda İsyan - Leigh Bracket
• 4. Fahrenheit 451 - Ray Bradbury
• 5. Dünya Batıyor (Mavi Ölüm) - Isaac Asimov
• 6. Robot x 81 - A. R. MOORE
• 7. Maymunlar Gezegeni - P. BOULLE
• 8. Kan Damarlarında Yolculuk (Fantastic Voyage) - Isaac Asimov
• 9. Anarşist -
• 10. Uzaydan Gelen Ajan - M. ST. CLAIR
• 11. Yaratılan Dünya - Philip K. Dick
• 12. Çelik Mağaralar - Isaac Asimov
• 13. Kutsal Gezegen - J. STRİKE
• 14. Ölüm Melodisi - Kenneth Robeson
• 15. Uzayda İlk Oyun - Robert A. Heinlein
• 16. Sürgündeki Yıldız - K-H Scheer & Clark Darlton

Ali Rıza Baskan tarafından kurulan Baskan Yayınları, 1983 yılında ilk bilim kurgu çevirisi Uzayda Dehşet'i yayınladı.

Baskan Bilim-Kurgu dizisi şu tanıtımla çıkmıştır:

- onbeş günde bir yayınlanacak olan bu dizi, sizi uzayın sonsuz boşluklarına götürecek, - galaksiler arası mücadeleyi, yeni yeni kahramanlarla birlikte yaşatacak, - dünyamıza uzayın derinliklerinden gelen amansız tehlikeler karşısında ürpertecek, - bilim ve teknolojinin inanılmaz düzeylere eriştiği zamanlara yollayacak, - düşleyebildiğiniz, hatta düşleyemediğiniz herşeyi onbeş günde bir evinize kadar getirecektir. - bu dizi ile, dünyanın en ünlü kurgu-bilim yazarlarının, dünyada satış rekorları kıran eserlerinden oluşan zengin bir kitaplığa sahip olacaksınız. - yarın neler olabilir? bilim ve macera elele işte bu sorunun cevabını veriyor. her yeni kitap yeni bir gelecek sunuyor. - «baskan kurgu-bilim dizisi» onbeş günde bir yeni yeni macera ve kahramanlarıyla gazete bayinizde…

• 01 uzayda dehset tora - peter randa
• 02 dünyanın sonuna dogru - h.g.wells
• 03 uzay seytanları - ronny laws
• 04 alfa cellatları - emil petaja
• 05 mars'tan gelen ölüm - peter randa
• 06 çelik mağaralar - isaac asimov
• 07 şafak projesi phobos - arthur c clarke
• 08 asi gezegen tyrran - isaac asimov
• 09 dünyali istilacilar - robert silverberg
• 10 uğursuz gezegen galactica - isaac asimov
• 11 uzay düğümü - c j cherryh
• 12 uzayli - a e van vogt
• 13 susuz deniz -arthur c clarke
• 14 gümüş çekirgeler - ray bradbury
• 15 evrenin ucu - ronny laws
• 16 yıldızların dönüşü - stanislaw lem
• 17 kara günes - arthur c clarke
• 18 colossus - d f jones
• 19 uzayda satranç - gerard klein
• 20 fahrenheit 451 - ray bradbury
• 21 Onuncu gezegen - Edmund Cooper
• 22 Dünyamızı kim yok etti - Paul Anderson:
• 23 terra'nin gizli ajani - john brunner
• 24 new york 5000 - ray cummings
• 25 uzayda intikam rabdall garrett *

• Türkiye'de yayınlanmış ilk bilim-kurgu dergisi Antares, 1971 yılında yayın hayatına başlamıştır. Kurucusu Sezar Erkin Ergin'dir. Biraz daha fazla bilgi ek$isozluk'te mevcut. Antares daha sonra X-Bilinmeyen'e de ilham vermiştir ¹²⁾.
• X-Bilinmeyen, 1976 yılında yayın hayatına başlayan ve 1981 yılına kadar aralıklarla çıkmaya devam edern bilim-kurgu dergisi. Derginin arşivlerine siteden ulaşılabilir.
• Atılgan, 1996 yılında Hakan Alpin'in sahipliği ve Bülent Akkoç'un editörlüğünde çıkmaya başlayan Atılgan Bilimkurgu dergisi toplam 14 sayı basılmıştır.
• NOSTROMO, 1997-1999 yılları arasında yayınlanmış bir bilimkurgu dergisidir. Sahibi Nilgün Birgül, yazı işleri müdürü Metin Demirhandır. 4 sayı çıkmıştır.
• izmir çıkışlı bilim-kurgu fanzini Albemuth (2002). PDF olarak web üzerinden okunabilir.