Farklar

Bu sayfanın seçili sürümü ile mevcut sürümü arasındaki farkları gösterir.

--- bueyuek_anlatılar:tuerkiye_de_bilim-kurgu [2011/04/23 20:31]
editor [Kaynaklar]
+++ bueyuek_anlatılar:tuerkiye_de_bilim-kurgu [2011/05/15 21:50]
editor
@@ Satır 2: / Satır 2: @@
 Türkiye'de "bilim" ve "kurgu"nun yan yana ya da bir arada anılmasını sağlayan kişi [[yazarlar:Orhan Duru]] olarak bilinir (([[http://www.x-bilinmeyen.com/76oyk/id10.htm|Orhan Duru ile yapılan söyleşi, X-Bilinmeyen dergisi,1976, Sayı: 9, Sayfa: 139]])) . Bilimkurgu sözcüğünü Türkçe’de ilk defa yazar //Orhan Duru// kullanmıştır (([[http://www.alaskafrigo.org/bilimkurgu-sozcugunun-isim-babasi-orhan-duru-36]])). Kelimeye kaynaklık eden //Science-Fiction// kelimesi ise, 20. yüzyılın başında ilk kez 1927 yılında Lüksemburg asıllı Amerikalı yazar ve yayıncı [[http://en.wikipedia.org/wiki/Hugo_Gernsback|Hugo Gernsback]] tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Bilimkurgu edebiyatının önemli ödüllerinden Hugo Ödülleri’nin (The Hugo Awards) isim babasıdır.
+Bilim-kurgu, Türkçe yazı hayatına Batı Edebiyat'ındaki Ütopya ile girmiş, fakat Tanzimat döneminde siyasi bir araç olarak, yazarların yakın geleceğe dair rüyalarını anlattıkları bir yazın türüne dönüşmüştür. Batı'daki anlamı ile bilim-kurgu türündeki öykülerin dergilerde görünmeye başlaması, 1950'li yılları bulmaktadır. Çoğunluğu çeviri olan romanlar, Çocuk Edebiyatı içinde görülmüştür.
 ====== Tanzimat ve Bilim-Kurgu ======
@@ Satır 10: / Satır 12: @@
 Tanzimat döneminde Jules Verne çevirileri ile birlikte Ütopya/Bilim Kurgu kavramı, Tanzimat yazarlarının ilgisini çekmiş ve "Rüya" kavramı ile politik bir kimlik de kazanmıştır.
-===== Tanzimat ve Rüya =====
+===== Tanzimat ve "Rüya" =====
-<quote>XX. Yüzyıl başında teknolojik bakımdan geri kalmış bir toplum özelliğine dönüşmüş bulunan Osmanlı toplumunun içinde düşüncelerini şekillendiren Türk aydını kendi üretmediği ideolojilerin bombardımanı altında, ileri toplumlar tarafından üretilmiş bir bugünü "yarın" olarak düşlemek konumuna düşmüştür. Bunun en önemli görünümlerinden biri de Türk düşününde geleceğe ilişkin özgün tasarımlara çok az rastlanmasıdır. Gerçekleştirilecek "yarın"a ilişkin proje ya yoktur ya da örtük olarak ileri teknolojiye sahip olan toplumlardaki düşünüş ve uygulamalardır. Modern toplumun asıl algılandığı Osmanlı toplumunun "yarın"ı gerçekleştirdiği takdirde nasıl bir görünüm alacağının düşünüldüğünün araştırılması kuşkusuz ilginçtir ((XX. YÜZYILA GİRERKEN TÜRK DÜŞÜNÜNDE "YARIN'IN "RÜYA" OLARAK SUNULUŞUNA İLİŞKİN GÖZLEMLER VE SONUÇLARI, Yrd. Doç. Dr. Fevzi DEMİR)).</quote>
+<quote>XX. Yüzyıl başında teknolojik bakımdan geri kalmış bir toplum özelliğine dönüşmüş bulunan Osmanlı toplumunun içinde düşüncelerini şekillendiren Türk aydını kendi üretmediği ideolojilerin bombardımanı altında, ileri toplumlar tarafından üretilmiş bir bugünü "yarın" olarak düşlemek konumuna düşmüştür. Bunun en önemli görünümlerinden biri de Türk düşününde geleceğe ilişkin özgün tasarımlara çok az rastlanmasıdır. Gerçekleştirilecek "yarın"a ilişkin proje ya yoktur ya da örtük olarak ileri teknolojiye sahip olan toplumlardaki düşünüş ve uygulamalardır. ((XX. YÜZYILA GİRERKEN TÜRK DÜŞÜNÜNDE "YARIN'IN "RÜYA" OLARAK SUNULUŞUNA İLİŞKİN GÖZLEMLER VE SONUÇLARI, Yrd. Doç. Dr. Fevzi DEMİR)).</quote>
 Ziya Paşa l869'da Hürriyet gazetesinde yayınladığı yazıda, Londra'da bir parkta gördüğü rüyayı anlatır. Rüya'sında, dönemin padişahı olan Sultan Aziz'e, yönetimin bozukluğundan, Sadrazam'ın yolsuzluklarından yakınır. Çare olarak millet meclisi kurulmasını önerir, Öneriyi kabul eden sultan, sadrazamı azleder.
@@ Satır 23: / Satır 25: @@
 Namık Kemal kitabında, özlediği bilim ve hukuk toplumunu çarpıcı hiçimde betimler. Devletin talih bayrağının özgürlük eliyle yükseleceğini söyler. (([[http://arslankaynardag.blogspot.com/2009/07/turk-yazn-ve-dusunce-tarihinde-utopya.html|TÜRK YAZIN VE DÜŞÜNCE TARİHİNDE ÜTOPYA, Arslan Kaynardağ]])).
+===== Cumhuriyet Öncesi Dönem =====
+O dönemin Avrupası'nın bilim ve teknolojisini bir çözüm olarak yarına ait kılan bu dönem edebiyatı içinde, politik tonu ağır basan ve belki de ilk bilim-kurgu olarak adlandırılabilecek eser **Teşkilat-ı Mahsusacı Ruşenî**'nin yazdığı küçük bir kitapçıktır. //"Müslümanların 'Megali İdeası Gaye-i Hayyâliyesi"// altbaşlığını taşıyan roman, 20 Ocak 1914'te Bağdat'ta yazılmıştır. Tam bir bilimkurgu örneği olan bu rüya bir yüzyıl sonrasını kurgulamaktadır. Aslında bu rüya aynı zamanda İttihatçıların ve özellikle Enver Paşa'nın genel özlemlerini yansıtmaktadır:
+//"Türk Genci"ni var olmak için büyük gayeler peşinde koşmaya çağıran Ruşeni'nin rüyası tayyare diye adlandırdığı ancak "Büyük istasyon kule''lerine yanaşarak inildiğine göre balon olması gereken bir "sefıne-yi hevâiye" ile  Cava ve Hindistan'ı dolaşmasıyla başlar. Bu ülkeler Jön Türklerin yardımlarıyla bağımsızlıklarına kavuşmuşlar ve gelişmişlerdir. Fakat bu gelişmiş düzeyleri Türkiye'nin yanında yine de sönüktür. Genel harbin sonunda Türkiye ve İslam dünyası kazanmış; bir İslam Amerikası'na dönüşen Afrika'da Arab Cemâhir-i Müttefika-yı İslamiyesi, Asya'da artık Müslümanlığın geçerli olduğu Cava, Kaşgar, Afganistan ve İran'da bağımsız devletler kurulmuştur."// ((XX. YÜZYILA GİRERKEN TÜRK DÜŞÜNÜNDE "YARIN'IN "RÜYA" OLARAK SUNULUŞUNA İLİŞKİN GÖZLEMLER VE SONUÇLARI, Yrd. Doç. Dr. Fevzi DEMİR))
 ====== Cumhuriyet ve Sonrası ======
-[{{:bueyuek_anlatılar:baytekin_flash_gordon_birlesik.jpg?150|İthal filmlerin Türkçe adlandırılması maddesinde kullanılmak üzere 1936 yılının serial filmlerinden "Flash Gordon" un ve Türkiye'de bilinen adıyla "Baytekin" 'in 3 sinema afişi birarada. }}]Orhan Duru, Türk Dili dergisinin 1973 yılı Ocak sayısında Scince-fiction sözcüğünün karşılığı olarak Türkçe’de bilimkurgu sözcüğünün kullanılması ile ilgili bir yazı kaleme almıştır. Bilimkurgu sözcüğü kabul görmüş ve Türk Dil Kurumu tarafından onaylanmıştır. Orhan Duru, isim babası olduğu türe katkıda bulunmak için az sayıda da olsa öykü ve deneme kaleme almıştır. (([[http://www.x-bilinmeyen.com/44/id2.htm|Orhan Duru'nun 1984'te yayınladığı Harita isimli öyküsü]]))
+[{{ :bueyuek_anlatılar:baytekin_flash_gordon_birlesik.jpg?150|İthal filmlerin Türkçe adlandırılması maddesinde kullanılmak üzere 1936 yılının serial filmlerinden "Flash Gordon" un ve Türkiye'de bilinen adıyla "Baytekin" 'in 3 sinema afişi birarada.}}]Orhan Duru, Türk Dili dergisinin 1973 yılı Ocak sayısında Scince-fiction sözcüğünün karşılığı olarak Türkçe’de bilimkurgu sözcüğünün kullanılması ile ilgili bir yazı kaleme almıştır. Bilimkurgu sözcüğü kabul görmüş ve Türk Dil Kurumu tarafından onaylanmıştır. Orhan Duru, isim babası olduğu türe katkıda bulunmak için az sayıda da olsa öykü ve deneme kaleme almıştır. (([[http://www.x-bilinmeyen.com/44/id2.htm|Orhan Duru'nun 1984'te yayınladığı Harita isimli öyküsü]]))
 ====== Bilim-Kurgu'nun Tanımı ======
 <quote>Bilim-Kurgu'yu tanımlamak çok zor. Kişinin ve yazarın görüşüne göre değişiyor. Bu tanım, gerçeklerle, bilimsel verilerle bir ölçüde sınırlı bir düşçülük diyebiliriz bilim-kurguya. **Orhan Duru**</quote>
+Bilim kurgu, Amis'in (1960) yaptığı tanıma göre, bildiğimiz dünyada var olmayan, ama bilim ve teknolojideki gerçek ya da hayali yenilikler üzerine temellendirilmiş durumları konu eden öyküsel bir düz yazı türüdür (Roberts, 2000).
+Van Shaik’e (1999) göre ise bilim kurgu, tekil bir  vizyon tarafından hayal edilmiş gelecek öngörüsüdür.
+Bilim kurguyu pek çok farklı biçimde tanımlamak mümkündür, fakat ismi koruduğumuz sürece, insanın kendisini ve çevresini gözlem, hipotez ve deney yoluyla anlayabilme aracı olan bilim ile ilişkisi konusunda ısrarcı olmak mantıklı görünüyor. Bilim kurgu, bilimsel rasyonalizm, zamanın çizgiselliği ve tarihsel değişimin kaçınılmazlığından yola çıkarak kökleri günümüzde bulunan eleştirel gelecek senaryoları üretir. Yani bilim kurgu özünde, günümüze özgü birtakım şeylerin (en az bir şeyin) gelecekte radikal biçimde değişeceği varsayımının yattığı deneysel bir yabancılaştırma sanatıdır. Bilim kurgu sanatçısı, çağına ait toplumsal, ideolojik, etik bilimsel tartışmaları başka bir zaman ve fiziksel çerçeveye taşıyarak, bu tartışmaların tahmin edilen sonuçlarını hipotetik biçimde göstermeye çalışır (Özakın, 2001).
+Roloff ve Seesslen (1995) bilim kurgunun başlıca niteliklerini "...spekülatif bir hayal gücü; doğa bilimsel-teknolojik yanların işin içine katılması, romantik dönemden beri özellikle cazip bir hal alan bilimsel sınır fenomeninin (bilimsel uç olaylarının) ilgi alanına girmesi, daha önce mitolojinin ya da ilkece gizli, esrarengiz alanların içinde yer alan  şeylerin, akla dayalı açıklamayla çözülebileceğine ve izah edilebileceğine duyulan inanç ve insanın geleceğiyle ve gelecekteki olasılıklarla sürekli ilinti içinde olması...” olarak sıralar.
 ====== Tepkiler, Eleştiriler ======
@@ Satır 127: / Satır 145: @@
   * 23 terra'nin gizli ajani - john brunner
   * 24 new york 5000 - ray cummings
-  * 25 uzayda intikam rabdall garrett  *
+  * 25 uzayda intikam rabdall garrett
+==== Metis Bilim-Kurgu Dizisi 1990lar====
+[{{ http://www.metiskitap.com/ToolBoxVA/Data/DataFiles/Mds/Image/BookCover/Size4/kk1013.jpg?150|Son Tirkayi, Müfit Özdeş, Metis Bilim Kurgu dizisi, Nisan 1996}}]**Bülent Somay** editörlüğünde, 1995 yılında, "İyi Edebiyat, İyi Bilimkurgu" alt başlığı altında, Eric Frank Russell'ın //Ve Sonra Hiç Kalmadı// romanı ile başlayan Metis bilim kurgu dizisi, 2011 yılında 2. baskısını yapan "Asker Kaçağı" kitabı ile yayın hayatına aksak da olsa devam ediyor. Dizide [[yazarlar:pkd:philip_k._dick|Philip K. Dick]], Ursula K. Leguin gibi isimler yanında, özellikle Amerikan Yeni Dalga bilim-kurgusunun ilginç isimleri de yer alıyor. Dizide yer alan tek Türk yazar ise **Müfit Özdeş**. Özdeş'in öyküleri "Son Tiryaki" adı altında derlenmiş. Son Tiryaki'deki öyküler sadece bilim-kurgu değil, aynı zaman da "fantasik" diyebileceğimiz özellikler de taşıyor.
+  * **Alfa Ayının Kabileleri** Philip K. Dick
+  * **Asker Kaçağı Savaşa Karşı Bilimkurgu Öyküleri** Philip K. Dick ve diğerleri
+  * **Bağışlanmanın Dört Yolu** Ursula K. Le Guin
+  * **Balıkçıl Gözü** Ursula K. Le Guin
+  * **Bu Ölümsüz** Roger Zelazny
+  * **Dünyaya Orman Denir** Ursula K. Le Guin
+  * **En Son Kale** Jack Vance
+  * **Ergenlik Ayini** Alexei Panshin
+  * **Gökteki Göz** Philip K. Dick
+  * **Hukuk Gladyatörü** Cyril M. Kornbluth, Frederik Pohl
+  * **İki Dünya Savaşıyor** Poul Anderson
+  * **İkiz Yıldız** Robert A. Heinlein
+  * **Kaybolan Miras** Robert A. Heinlein
+  * **Kızıl Gezegen** Robert A. Heinlein
+  * **Kobaylar Kampı** Thomas Disch
+  * **Korkunun Bütün Sesleri** Harlan Ellison ve diğerleri
+  * **Mevki Uygarlığı** Robert Sheckley
+  * **Mülksüzler** Ursula K. Le Guin
+  * **Otomatik Piyano** Kurt Vonnegut Jr.
+  * **Paslanmaz Çelik Sıçan** Harry Harrison
+  * **Paslanmaz Çelik Sıçanın İntikamı** Harry Harrison
+  * **Pısırıklar Çağı** Frederik Pohl
+  * **Postacı** David Brin
+  * **Rocannon'un Dünyası** Ursula K. Le Guin
+  * **Serçe** Mary Doria Russell
+  * **Son Tiryaki** Müfit Özdeş
+  * **Şok Dalgası Süvarisi** John Brunner
+  * **Teşkilat** Cyril M. Kornbluth
+  * **Triton** Samuel Delany
+  * **Uzay Elbisemle Yolculuğa Hazırım** Robert A. Heinlein
+  * **Uzay Tacirleri** Cyril M. Kornbluth, Frederik Pohl
+  * **Ve Sonra Hiç Kalmadı** Eric Frank Russell
+  * **Vulcan'ın Çekici** Philip K. Dick
+  * **Yer Açın! Yer Açın!** Harry Harrison
+  * **Yıldız Gemisi** Brian W. Aldiss
+  * **Yüksek Şatodaki Adam** Philip K. Dick
 ==== Kaynaklar ====
@@ Satır 141: / Satır 201: @@
   * Barış Müstecaplıoğlu
   * [[Özlem Alpin Kurdoglu]]
-  * Orkan Uçar
+  * Orkun Uçar
   * Aşkın Güngör
   * Metin Atak (([[http://www.izafet.com/metafizik-bilimkurgu-mitoloji/377718-turk-bilimkurgu-yazarlari.html|Izafet.com tarafından derlenmiş liste]]))
@@ Satır 151: / Satır 211: @@
   *  **NOSTROMO**, 1997-1999 yılları arasında yayınlanmış bir bilimkurgu dergisidir. Sahibi Nilgün Birgül, yazı işleri müdürü Metin Demirhandır. 4 sayı çıkmıştır.
   * [[http://kisi.deu.edu.tr/murat.goc/albemuth.html|izmir çıkışlı bilim-kurgu fanzini Albemuth (2002). PDF olarak web üzerinden okunabilir.]]
+=== Ayrıca bkz ===
+  * [[Bilim-Kurgu Temaları]]

sözlüks

Kullanıcı Aletleri

Site Aletleri

Farklar

Sayfa Aletleri